IZMENE I DOPUNE ZAKONA O RADNOM VREMENU VOZAČA

Narodna skupština Republike Srbije usvojila je Zakon o izmenama i dopunama Zakona o radnom vremenu posade vozila u drumskom prevozu i tahografima 7. decembra 2018. godine. Zakon je objavljen u Službenom glasniku RS, br. 95/2018 od 8. decembra 2018. godine a stupio je na snagu danom objavljivanja.

U nastavku je komentar izmena i dopuna Zakona o radnom vremenu posade vozila u drumskom prevozu i tahografima (dalje: ZoRV) koje su, prema oceni KANCELARIJE IVANOVIĆ, najinteresantnije i najvažnije za prevoznike.

Oblast primene

Oblast primene ZoRV je proširena:

• ukinuto je izuzimanja od primene ovog zakona prevoza za sopstvene potrebe vozilima čija najveća dozvoljena masa vozila ne prelazi 7,5 tona. Novo definisano izuzeće odnosi se samo na vozila čija najveća dozvoljena masa ne prelazi 7,5 t, a koja se koriste za nekomercijalni prevoz tereta. Pod nekomercijalnim prevozom podrazumeva se svaki drumski prevoz, osim javnog prevoza ili prevoza za sopstvene potrebe, koji se obavlja isključivo za lične potrebe vozača, za koji se ne prima naknada za obavljanje prevoza, odnosno kojim se ne ostvaruje prihod;
• ukinuto je potpuno izuzimanje i propisano delimično izuzimanje, i to od odredbi čl. 4 – 12. ZoRV (radno vreme i vreme upravljanja vozilom) za drumski prevoz koji se obavlja u celini na teritoriji Republike Srbije:

1) vozilima za održavanje kanalizacionih sistema, za zaštitu od poplava, za održavanje vodovodnih, gasovodnih i elektrodistributivnih instalacija, za sakupljanje i odlaganje smeća;
2) vozilima za održavanje i upravljanje putevima;
3) vozilima za održavanje telefonsko-telegrafske mreže, za radio-televizijsku difuziju i vozilima službi i organa bezbednosti Republike Srbije za otkrivanje radio ili televizijskih predajnika i/ili prijemnika;
4) vozilima koja se koriste za prikupljanje mleka sa stočnih gazdinstava i za dopremanje posuda za mleko ili mlečnih proizvoda namenjenih za životinjsku ishranu;
5) vozilima čija najveća dozvoljena masa ne prelazi 7,5 t, koja se koriste kod pružalaca univerzalnih usluga, u skladu sa propisima iz oblasti poštanskih usluga, za isporuku pošiljaka kao univerzalne usluge koja se koriste najdalje do 100 km od sedišta, odnosno ogranka prevoznika, pod uslovom da upravljanje vozilom ne predstavlja osnovno zanimanje vozača;
6) teretnim vozilima namenjenim za vršenje rada na način da se vozilom ne može prevoziti nikakav drugi teret;

Ovo praktično znači, da se odredbe ZoRV koje se odnose na: a) uslove koje mora da ispuni tahograf, odnosno graničnik brzine, u pogledu odobrenja tipa i načina korišćenja; b) tahografske listiće i tahografske kartice; primenjuju na vozila kojima se obavljaju nabrojane vrste prevoza, ukoliko ta vozila podležu obaveznoj ugradnji tahografa i/ili graničnika brzine. Istovremeno, pojašnjeno je da su obaveza ugradnje tahografa i izuzeća od ugradnje tahografa definisana propisom kojim se uređuju uslovi koje moraju da ispunjavaju vozila u saobraćaju na putu u pogledu dimenzija, tehničkih uslova i uređaja, sklopova i opreme i tehničkih normativa (Pravilnik o podeli motornih i priključnih vozila i tehničkim uslovima za vozila u saobraćaju na putevima i Pravilnikom o graničniku brzine).

• pojašnjeno je da se deo odredaba ovog zakona koje se odnose na uslove koje mora da ispuni tahograf, odnosno graničnik brzine, u pogledu odobrenja tipa i načina korišćenja tahografa i graničnika brzine, tahografskih listića i tahografskih kartica, kao i vozila u koja mora biti ugrađen tahograf, odnosno graničnik brzine, primenjuju i na teretna vozila i autobuse kojima se vrši osposobljavanje kandidata za vozača;
• propisano je da se ZoRV primenjuje i na drumski prevoz putnika vozilima sa 7+1 i 8+1 mesta za sedenje kojima se obavlja limo servis (ugradnja tahografa u ova vozila propisana je Zakonom o prevozu putnika u drumskom saobraćaju).

Treba naglasiti da je prelaznim i završnim odredbama propisano da se u vozila koja stupanjem na snagu ovog zakona imaju obavezu ugradnje tahografa, mora ugraditi tahograf najkasnije u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona. U istom roku, dakle najkasnije za šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, prevoznici i vozači koji stupanjem na snagu ovog zakona dobijaju obavezu korišćenja tahografa moraju da počnu sa korišćenjem tahografa.

Osim toga, propisano je izuzimanje od odredaba ovog zakona prevoza koji se obavlja vozilima čiji je vlasnik ili korisnik Vojska Srbije, kao i vozilima vojnih snaga drugih država i organizacija koje prema posebnom sporazumu koriste puteve Republike Srbije. Takođe, dat je osnov za donošenje posebnog propisa o radnom vremenu, pauzama i odmorima posade vojnih vozila, vremenu upravljanja vojnim vozilom, uslovima koje mora da ispuni tahograf, odnosno graničnik brzine, u pogledu odobrenja tipa i način korišćenja tahografa, tahografskih listića i tahografskih kartica. Ovaj poseban propis donosi ministar nadležan za poslove odbrane.

Radno vreme i vremena upravljanja

Sva pravila u vezi sa dužinom trajanja radnog vremena odnosno vremena upravljanja, pauza i odmora vozača su nepromenjena ali je promena i u ovoj oblasti bilo. Navešćemo samo najznačajnije:

• Dopunjena je obaveza prevoznika da obavesti članove posade vozila o odredbama ovog zakona i internim pravilima preduzeća u pogledu radnog vremena i odmora, i to posedovanjem ali i čuvanjem dokaza (dve godine) o ispunjavanju ove obaveze.
• Dodavanje nove odredbe u članu 4. ZoRV iz koje nedvosmisleno proizilazi da evidencije o radnom vremenu vozača moraju odgovarati podacima preuzetim sa tahografa, odnosno tahografskog listića, odnosno kartice vozača, odnosno potvrde o aktivnosti vozača odnosno štampanih ispisa, odnosno ručnih unosa. Dakle, drugi izvori podataka (putni nalog, gps praćenje i sl.) ne mogu biti korišćeni za vođenje evidencija o radnom vremenu vozača ukoliko ne odgovaraju podacima sa tahografa, odnosno tahografskog listića, odnosno kartice vozača, odnosno potvrde o aktivnosti vozača odnosno štampanih ispisa, odnosno ručnih unosa. Evidencije o radnom vremenu drugih članova posade osim vozača (kondukter, pripravnik) moraju odgovarati podacima preuzetim sa putnog naloga, odnosno drugog dokumenta na kojem član posade ručno beleži svoje aktivnosti i koji sadrži ime i prezime i JMBG člana posade, datum na koji se odnosi ručni unos i potpis člana posade vozila.
• Brisanje odredbe na osnovu koje se prevoznik oslobađao od odgovornosti za prekršaj, kada je u pitanju prekršaj vozača na koji prevoznik nije mogao uticati.

Korišćenje tahografa

Obaveza čuvanja tahografskih listića i ispisa, kao i podataka preuzetih sa digitalnog tahografa i kartice vozača produžena je sa jedne na dve godine. Prelaznim i završnim odredbama je propisano da istekom roka od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona, prevoznik mora pružiti na uvid tahografske listiće i podatke sa digitalnog tahografa, za poslednje dve godine.

Uvedene su nove obaveze za vozače:

• obaveza dostavljanja prevozniku tahografskih listića, svih ručnih unosa ili štampanih ispisa, potvrda o aktivnostima vozača, ako ih poseduju, i dokaze o izrečenim sankcijama za konstatovane povrede AETR sporazuma, odnosno ovog zakona, i to prvog narednog radnog dana nakon 29 kalendarskih dana, odnosno po povratku u sedište prevoznika;
• obaveza dostavljanja prevozniku podataka sa kartice vozača, odnosno omogućavanja prevozniku preuzimanja podataka sa kartice vozača, najkasnije u roku od 28 kalendarskih dana od prethodnog preuzimanja.

Nadzor

Propisano je poveravanje poslova inspekcijskog nadzora autonomnoj pokrajini. Naime, autonomnoj pokrajini se poverava vršenje poslova inspekcijskog nadzora nad primenom ovog zakona i propisa donetih na osnovu ovog zakona u obavljanju drumskog prevoza tereta koji se obavlja na teritoriji autonomne pokrajine osim prevoza tereta u međunarodnom drumskom prevozu, odnosno prevoza putnika koji otpočinje i koji se završava na itinereru na teritoriji autonomne pokrajine.

Osim toga, preciznije su definisana neka od postojećih ovlašćena nadzornog organa i dodata su nova ovlašćenja u situacijama

• kada se utvrdi postojanje uređaja ili naprave za manipulaciju sa tahografom ili graničnikom brzine (oduzimanje uređaja ili naprave za manipulaciju);
• kada prekršaj počini lice koje nema prebivalište ili stalni boravak u Republici Srbiji, licu koje bi odlaskom u inostranstvo na duže vreme izbeglo odgovornost za prekršaj, odnosno licu koje prekršaj učini vozilom za koje nisu izdate registarske tablice Republike Srbije (privremeno oduzimanje putne isprave ili druge ispravu za prelazak državne granice, odnosno saobraćajne dozvole).

Kaznene odredbe

Kada su u pitanje kaznene odredbe, na prvom mestu treba istaći da prethodno uspostavljen sistem srazmernih prekršajnih sankcija koji podrazumeva četiri kategorije prekršaja prema težini: najozbiljniji, vrlo ozbiljni, ozbiljni i manje ozbiljni prekršaji, nije menjan.

Promenu predstavlja činjenica da je za sve prekršaje pravnih lica, preduzetnika i fizičkih lica (vozača) iz oblasti radnog vremena, vremena upravljanja, pauza i odmora i korišćenja tahografa, predviđena fiksna novčana kazna umesto kazne u rasponu. Dakle, za sve prekršaje iz navedenih oblasti u primeni su prekršajni nalozi što praktično znači da će prekršajni postupak pred sudom biti pokrenut samo u slučaju da lice protiv koga je izdat prekršajni nalog podnese zahtev za sudsko odlučivanje. To istovremeno znači i da, ukoliko lice protiv koga je izdat prekršajni nalog u roku od osam dana od dana prijema prekršajnog naloga plati polovinu izrečene kazne, biva oslobođen plaćanja druge polovine izrečene novčane kazne.

U tabeli ispod prikazane su kazne za prekršaje u zavisnosti od težine prekršaja i subjekta kažnjavanja:

Na kraju, možda i najinteresantnija promena je da za manje ozbiljne prekršaje vozača u vezi sa dnevnim, nedeljnim i dvonedeljnim vremenom upravljanja, kao i vremenom neprekidnog upravljanja, za prekoračenja koja ne prelaze 15 minuta, prevoznik neće prekršajno odgovarati. Ipak, treba imati u vidu da za ove prekršaje odgovornost vozača i sankcija za vozača postoje.

Podeli